شهر تاریخی ماسوله
قدمت شهرک تاریخی ماسوله به عنوان محلی برای زندگی انسان ها به قرن هشتم هجری قمری میرسد این شهر تاریخی دارای معماری کاملا سنتی است و از محلات ریحانه بر ، خانه بر ، مسجد بر ، کشه سر سفلی و اسد محله تشکیل شده است سه امام زاده به نام های امامزاده عون بن محمد بن علی ، امامزاده ابراهیم و امامزاده هاشم در این شهر وجود دارد جمعیت این شهرک تاریخی بیش از هزار نفراست و بیشتر مردم آن از طریق فروش صنایع دستی مانند جوراب پشمی ، عروسکهای دستبافت ، چاقو و ابزارآلات کشاورزی زندگی میگذرانند
ماسوله به عنوان یک اثر ملی در سال ۱۳۵۴ شمسی به شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. ماسوله در عرض جغرافیائی ۱۳و۰۹و۳۷ شمالی و طول جغرافیائی ۱۴و۵۹و۴۸ شرقی و در منتهی الیه منطقه مرطوب خزری، واقع در دره رودخانه ای که سرچشمه های آن نزدیک دومین قله بلند کوه های طالش (ماسوله داغ با ارتقاع ۳۰۵۰ متر) است قرار دارد. ارتفاع ماسوله از سطح دریای آزاد ۱۰۵۰ متر و اختلاف بین پایین ترین و بالاترین نقطه این شهر کوهستانی بیش از ۱۲۰ متر است.
فرهنگ بومی ماسوله آمیزه ای از فرهنگ های سه گانه طالش، ترکی و گیلکی از یکسو و طبیعت های سه گانه جنگلی، مرتعی و کوهستانی، از سوی دیگر، فرهنگ و تمدن خاصی را به وجود آورده که اولین نمایه کالبدی آن، شهرسازی و معماری خاص ماسوله است. در حالی که این کالبد، متاثر از ارتباطات پیچیده و ویژه اجتماعی و اقتصادی این زیستگاه کهن می باشد، به شدت بر ارتباطات فوق تاثیر گذار است. بدین ترتیب در یک همکنش مداوم و مستمر، پویائی شگفت انگیزی در حیات تاریخی الگوهای زیستی ماسوله به وجود آورده است.
این شهر تاریخی در وسعتی معادل ۶/۱ هکتار و در چهار محله ی خانه بر، کشه سر، اسدمحله و مسجدبر شکل گرفته است. دارای بازاری در چهار طبقه می باشد که هر چهار محله بطور مستقل به بافت بازار شهر ارتباط بی واسطه دارند. در حال حاضر در ماسوله بیش از ۳۵۰ واحد مسکونی وجود دارد که در گذشته (حدود صد سال پیش)، این تعداد به ۶۰۰ واحد بالغ می گردیده است. وجود بیش از ۱۲۰ واحد تجاری در محدوده بازار آن، بیش از ۶ کاروان سرا، دو حمام قدیمی، بیش از ۳۳ چشمه عمومی، ده مسجد و پنج امام زاده حاکی از رونق و شکوفائی این شهر در دوره های متاخر می باشد. جمعیت ماسوله طی ۶۰ سال گذشته از حدود ۳۵۰۰ نفر به ۹۰۰ نفر کاهش یافته است. این امر نشانه سیر نزولی تاریخ این شهر کهن است.
شهر تاریخی ماسولهبا این همه شهرت و محبوبیت ماسوله در میان پنج شهر ـ روستای شگفت انگیز ( ابیانه، کندوان، میمند و سرسید آقا ) زبان زد خاص و عام است. شاید سالیانه چند هزار نفر مسافر از این شهر تاریخی و مناظر تاریخی و طبیعی آن دیدن می کنند. این تعداد مسافر بیشتر در سه ماهه تابستان از این شهر بازدید می کنند، چرا که هوای آن در این فصل معتدل و مرطوب است. گرچه که زیبائی های آن در سه فصل دیگر سال چه بسا بیش از تابستان است.
شهر تاریخی ماسوله همه ساله پذیرای مسافرانی از شهرهای دور و نزدیک و از خارج از کشور است که به این شهر می آیند. بیشترین مسافران طی سه ماه تابستان به این شهر سفر می کنند. آن دسته از مسافران ایرانی که از شهرهای دور می آیند معمولاً جهت بازدید از بافت معماری و تاریخی شهر اقدام به سفر می کنند. اما بسیاری از مسافران شهرهای نزدیک برای استفاده از آب و هوا و طبیعت مطبوع ماسوله به این شهر می آیند. تمام مسافران غیرایرانی فقط برای بازدید ازمعماری و شهرسازی تاریخی ماسوله اقدام به سفر می کنند. دراین میان دسته های کوچک و بزرگ طبیعت دوستان را نیز باید نام برد که معمولاً از شهرهای نزدیک و در گروههای ۵ تا ۲۰۰ نفره و به عنوان کوهنوردی و کوه پیمایی به این شهر می آیند. درهر صورت جاذبه های تاریخی، معماری و طبیعی ماسوله به گونه ای است که هر نوع مسافر با هرنوع سلیقه ای را به سمت خود جذب می کند. حتی زمستان پربرف این شهر نیز جاذب دسته ای از میهمانان است. وجود امکانات رفاهی قابل ملاحظه، راه ارتباطی مناسب و محل های اقامتی محلی و سنتی از امتیازاتی هستند که توان پذیرایی مردم این شهر را از مسافران افزایش می دهند. دیدن ماسوله و معماری آن به عنوان یک شهر تاریخی و استفاده از مناظر طبیعی و ساختمانی زیبای آن طی حداقل یک شبانه روز اقامت در خانه های سنتی مردم میهمان نواز آن یادگاری بی نظیر برای هر مسافری خواهد بود
